"Na een studie docent/regie aan de Toneelacademie Maastricht (‘76), was het leven in ’81 zo genereus om William Esper op m’n pad te plaatsen. Waarom!? Van ‘76 tot ’89 werkte ik als docent, regisseur en acteur. In ’81 deed zich een epifanie voor, namelijk een collega vertelde me over een zekere William Esper, een leraar toneel in Manhattan die hij tijdens zijn verblijf aldaar kort aan het werk had gezien.
Sindsdien is de naam William Esper niet meer uit m’n gedachten verdwenen. Waarom!? Ik had toen geen idee wie William Esper noch Sandford Meisner waren. Toch raakte ik in de ban van beide namen. William Esper stuurde ik - in die tijd nog op luchtpostpapier - een brief waarin ik vroeg of hij mijn Stanislavski-leraar wilde zijn. Driekwart jaar verstreek tot op een dag de telefoon ging. Ik was niet thuis, m’n huisgenoot nam op. Het was William Esper zelf. Of men mij wilde meedelen dat ik te allen tijden welkom was in zijn studio in Manhattan. Een open uitnodiging. Waarom!?
Hoewel William Esper en ik elkaar niet kenden, bleken we over de grote plas heen elkaars aandacht te bespeuren. In ‘81 plande ik al om naar Manhattan te gaan, maar het zou nog tot ’89 duren vóór ik William Esper in zijn studio de hand kon drukken en m’n eerste Meisner-les kon bijwonen. Die eerste les duurde nog geen tien minuten, toen ik op de achterste rij stiekem tranen van geluk huilde. Liefde op het eerste gezicht. Het Meisner - Esper werk en ik hadden elkaar gevonden en omarmd. Ik was thuisgekomen. M’n verblijf was voorzien voor drie dagen, ik bleef er drie maanden. Vanaf toen zijn Bill en ik elkaar blijven tutoyeren.
Bills open uitnodiging bleef onbeperkt gelden. Van ’90 tot ’93 woonde ik twee jaar in Manhattan en studeerde als student van Bill aan de William Esper Studio te Manhattan NY en als bezoeker aan de Rutgers University Mason Gross School of the Arts New Brunswick NJ. Bill opende letterlijk alle deuren voor mij. Naast m’n eigen training bood hij me onbeperkt toegang tot alle lessen, repetities en voorstellingen, in zijn studio zowel als aan de universiteit. Van ’94 tot ’95 reisde ik nog een jaar intensief op en neer om m’n studie met Bill af te ronden. Uiteindelijk had hij alles met me gedeeld, ik zou nu alleen verder gaan als eerste Europese Meisner-Esper docent. Zijn zegen had ik.
Naast het feit dat Bill m’n leraar en mentor was, werden we ook goede vrienden. Hij overwoog een dependance van zijn studio in Europa. In ‘94 nodigde ik hem samen met zijn vrouw Suzanne uit voor een oriënterend bezoek aan Nederland en België. Een dependance kwam er niet, maar wel het begin van Bills toeren in Europa. Later bezocht hij samen met Suzanne om de zoveel jaar een Europese stad waar hij een workshop gaf. Zo raakte het Meisner-Esper werk bekend in Europa. Intussen was ik als Meisner-Esper docent m’n pionierswerk begonnen. Eerst als vaste docent, later in de vorm van workshops en in ’95 aan m’n eigen acteerstudio. Eerst in m’n Belgische woonplaats over de grens bij Maastricht, daarna in Maastricht zelf en sinds 2009 in ’s-Hertogenbosch.
Het zou nog tot 2018 duren voor men kon zeggen dat de pioniersjaren van het Meisner-Esper werk in Europa voorbij leken te zijn. Alhoewel!? Ondertussen begonnen de namen Meisner en Esper een begrip te worden, ook in Nederland. We zijn nu 2020 en een Meisner-community heeft zich gevormd rondom de Acteerstudio Paul Dekker in ’s-Hertogenbosch Ndl. / Europa. De studio is een officiële erfgenaam van het Meisner-Esper werk. De erfenis wordt nu reeds doorgegeven aan de volgende generaties. Dat gebeurt nog steeds onder het ‘geestelijk’ oog van Bill, hoe kan het ook anders. Wanneer men gedurende vier jaar met zijn mentor dag in dag uit in het werk ‘woont’ (Bill noemde mij zijn ‘schaduw’), dan kan het niet anders dan dat men hetzelfde ademt. Die adem kent begin noch eind en blijft een voortdurende inspiratie.
Bill stierf op 26 januari 2019, hij was 86 jaar. Ik bezocht zijn memorial op 17 mei 2019 in het Gerald Schoenfeld Theatre Manhattan NY. Sinds ’95 was ik niet meer in Manhattan geweest. De dag van Bills memorial was een hoogdag. Iedereen kende iedereen, en iedereen deelde de mening dat Bill een grootmeester was. Bills aanwezigheid was die dag intens voelbaar. Hoe kon het ook anders want de Meisner-Esper familie was zowat compleet. Te beginnen met Bills vrouw Suzanne, zoon Michael, dochter Shannon, de staf van de Esper studio, Maggie Flanigan, Barbara Marchant, Loyd Williamson, Terry Knickerbocker, Damon Dimarco, Emy Saltz, Deb Jackel, Charlie Sandlan, Karen Chamberlain, John Frey, Peter Lewis etc…
Het was een feest van weerzien, een viering van herkenning. Was het toeval dat ik die dag een telefoon van m’n zoon uit Europa kreeg, om mij te vertellen dat zijn eerste kind - een zoon - geboren was!?
Nergens ter wereld is Stanislavski zo goed begrepen dan in Manhattan, het mekka van toneel. Het Moskouse Kunsten Theater bezocht de VS en Manhattan twee maal. Acteurs van Stanislavski emigreerden later naar de VS. Ze trainden The Group Theatre dat de drie grote toneelleraren van hun tijd voortbracht: Strasberg, Adler en Meisner. Esper trainde op zijn beurt met Meisner en was jaren zijn assistent. Vervolgens droeg de Esper studio de erfenis over aan de huidige generaties. Elke generatie kent zijn eigen acteurs, de reden waarom het werk evolueert en zich verfijnt. Nieuwe generaties acteurs, regisseurs, schrijvers en leraren nemen de fakkel al over. Maar nog meer dan dat blijven ook zij het werk verfijnen, overeenkomst de evolutie van hun eigen generatie.
Waarom Bill op m’n pad kwam spreekt voor zich. M’n werk en het werk van m’n studio is voortgekomen uit de erfenis die Bill me schonk. Ik ben hem alles verschuldigd. Toen ik m’n training met hem beëindigde, nodigde hij mij uit voor een lunch in een klein restaurant in Manhattan. Bills kwantiteit aan woorden was sober, de kwaliteit van zijn woorden gigantisch. Hij sprak nooit belerend, ook niet toen hij me aan het eind van onze meeting vroeg of ik nog twee adviezen van hem wilde ontvangen. Ik zei: ‘Natuurlijk, Bill’. ‘Okay’, zei hij, ‘Paul, jij gaat nu terug naar Europa om zelf les te geven en het Meisner-Esper werk te delen’. Ik knikte bevestigend en Bill vervolgde: ‘Dat is goed, het werk is bij jou in goede handen’. Ik begreep wat hij bedoelde. Bill daarna: ‘Luister, dit zijn twee adviezen die ik je graag toevertrouw’. Mijn oren spitsten zich, Bill: ‘Het eerste advies is dat je je acteurs nooit emoties moet laten spelen, maar altijd acties moet laten doen’. Weer knikte ik bevestigend, terwijl Bill verder ging: ‘Het tweede advies is dat een chirurg minstens één of twee patiënten moet vermoorden vóór hij een meester kan worden, dat geldt ook voor een leraar’. Ik was stil, nam in me op wat Bill gezegd had en zei vervolgens met zachte stem: ‘Dankjewel, Bill, dankjewel’.
De Meisner-community in Nederland groeit dankzij het werk van de Acteerstudio Paul Dekker. Het Meisner-Esper werk wordt er in zijn totale omvang gedeeld zoals dat door Meisner en Esper werd ontwikkeld. We zijn een professionele acteursopleiding die ervan uitgaat dat talent de beste training verdiend. Toneel is een creatieve kunst waarin uitmuntendheid alleen kan worden bereikt door beheersing van het techniek. Met het Meisner-Esper werk legt de acteur een duurzaam fundament voor zijn kunst en zijn ambacht. Het hart van het werk bestaat uit twee kernen die een symbiose vormen: de verbeelde omstandigheden en de psycho-fysieke actie. Inderdaad, acteren is handelen als het personage in verbeelde omstandigheden.
Ook in Nederland lijkt het Meisner-Esper werk het best bewaarde geheim van theater te zijn. De Acteerstudio Paul Dekker in ’s-Hertogenbosch Ndl/Europa verwelkomt elke geïnteresseerde en gepassioneerde acteur die dat geheim wil ontdekken. Een enthousiast team van zeer gespecialiseerde docenten staat klaar om het kleinood dat het Meisner-Esper werk is te delen.
Hoe kan men te laat komen voor zijn droom, waarvan de realisatie bij het Meisner-Esper werk ligt!?
De odyssee die de acteur onderneemt naar de bron van zijn talent staat garant voor authentiek acteren. Contact met de bron zorgt voor de juiste voorzieningen. Talent verloochent zich niet, het is ingeboren. Techniek masseert het talent naar buiten. Vergeet niet dat het acteren op zoek is naar de acteur, niet omgekeerd. Alle rollen die de acteur ooit zal spelen zijn reeds in potentie in hem aanwezig. Aandacht, eenvoud en geduld vormen de sleutel tot talent. Acteren is een kwestie van de muze in zichzelf te verwelkomen. Zij lonkt naar de acteur die zich opent voor haar fluisteren. Het is tijd om stil te zijn en te luisteren naar haar gezang. Wees wanneer techniek overstegen wordt, bereid om acteer-loos te acteren. En vergeet niet dat men ook als acteur eerst verschillende rollen moet ‘vermoorden’ vooraleer men een meester is in de kunst van het acteren.